Sinema pandemiden çıkamadı

Semi Tektaş-yenikiraz.com

2020 ve 2021'e damgasını vuran COVID-19 salgını en önemli darbeyi toplu etkinliklere indirmişti. Salgını önlemek için uygulanan kapanma kararları ve kısıtlamalar ilgili sektörleri olumsuz etkiledi ve seyirci sayılarında kayda değer düşüşler yaşandı. Çevrimiçi ve açık alan etkinlikleri daha tercih edilir oldu. Salgın yavaş yavaş geride kalırken toplum da eski alışkanlıklarına dönmeye başladı. Fakat son veriler sinema, tiyatro ve sahne gösterileri için seyirci sayısının artmasına rağmen salgın öncesi seviyelere dönemediğini gösteriyor.

Öte yandan ciddi bir sağlık krizini geride bırakan Türkiye hanehalkı harcamalarını derinden etkileyen bir enflasyon problemi ile karşı karşıya. Birçok ekonomik göstergede yaşanan olumsuz gelişmeler kültürel etkinliklere katılım gösteren orta sınıfın alım gücünü ciddi oranda eritmiş durumda. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2022'de hanehalkları bütçelerinin üçte ikisini gıda ve alkolsüz içecek, konut ve kira ve ulaştırma harcamalarına ayırıyor. Yüksek enflasyon ortamında ise zorunlu olmayan harcamalarını kısan hanehalklarının harcama kıstığı birinci kalem de eğlence ve kültür oluyor.

2019'UN YÜZDE 63'ÜNE ULAŞILABİLDİ

TÜİK sinema ve gösteri sanatlarıyla ilgili her yıl yayınladığı istatistikleri 2022 yılı için güncelledi. 2022 yılında sinema salonu sayısı bir önceki yıla göre yüzde 1,3 azalarak 2 bin 366 olurken sinemalardaki toplam koltuk sayısı ise yüzde 0,3 azaldı.  2020 yılında salgının başlamasıyla sinema seyirci sayısı 2019 yılına kıyasla yüzde 69 azalmıştı. 2022 yılında ise 2019 yılı ile karşılaştırıldığında hala pandemi öncesi seviyelere gelemediği görülüyor. Sinema salonlarında koltuk sayılarının son yılı karşılaştırıldığında 2018 yılından bu yana koltuk sayılarının azaldığı görülüyor. Son dört yılda koltuk sayısı yüzde 17,10 azalmış durumda. Gösterilen film sayısı verileri incelendiğinde de salgın öncesi seviyelere gelmediği ve 2020 yılına kıyasla yüzde 20'ye yakın daha az filmin gösterime girdiği görülüyor.

SADECE 231 OPERA ESERİ SAHNELENDİ

Son on yılda opera ve bale oynanan eser sayısı 300'ün üzerine çıkamadı. Salgın döneminde eser sayısı 98'e kadar gerilerken 2022 yılında bir önceki yıla kıyasla yüzde 135 arttı. Seyirci sayılarında son bir yılda yüzde 1405 artış olmakla birlikte 2019 yılındaki seyirci sayısını yakalayamamış durumda. 2022 yılındaki seyirci sayısı 2019'a kıyasla yüzde 34 azaldı.

PANDEMİ, EKONOMİ

Erciyes Üniversitesi Öğretim Üyesi Mehmet Taştekin, Oppenheimer ve Barbie gibi dünya sinemasındaki filmlerin Türkiye'de gereken izleyiciye ulaşamaması hakkında, 'Türkiye'de, Amerikan filmleri 2000'den beri düşüşte.  Daha çok yerli yapımlar sinema salonlarında gösteriliyordu. Doksanlarda yerli yapımlar çok daha gerideydi. Eşkıya, Vizontele gibi bazı dönüm noktalarından sonra Amerikan filmlerinin önüne yerli yapımlar geçmeye başladı. Amerikan filmlerindeki düşüşe neden olarak belki artan yerli yapımlar belki değişen politik konjonktür örnek gösterilebilir. Bu göstergeler Amerikan filmlerinin daha az izlenmesini açıklayabilir. Diğer taraftan yerli filmlerde de düşüş var. Gişeler düşüş gösteriyor. Bunun da birçok farklı nedeni var. Dijital platformların artması, pandemi ile sinema salonlarına olan talebin azalması ve ekonomik nedenler bu duruma sebep olarak gösterilebilir. Özellikle yeni nesil izleyicinin algı seviyesi gitgide daha da düşüş gösteriyor. YouTube, TikTok gibi sosyal medya uygulamaları artık klasik film izleme deneyimlerini etkiliyor. Sinema salonları tekelleşme gösteriyor. Şehir içinde artık neredeyse sinema salonu kalmadı. Tüm sinema salonları AVM'lere tıkanıp kaldı. Bu durumların hepsi seyircinin sinemaya gitmesine engel oluyor' değerlendirmesinde bulundu.

SEKTÖR ÖLÜYOR

Sinemada seyirci sayısı gittikçe düşüyor diyen Sinema Eleştirmeni Kerem Bümin, Pandemi dönemiden önce de sinema git gide seyirci sayısı azalıyordu. Enflasyonun artmasıyla beraber bilet fiyatları cep yakmaya devam ediyor. Sinema kültürü yok oluyor. Sinema sektörünün can çekişmesinin nedeni olarak pandemiden sonra artan bilet fiyatları, ailecek sinemaya gidince bilet fiyatlarının artık can yakması ve COVID dönemi daha çok ön plana çıkan dijital platformların insanlara daha hesaplı gelmeye başlaması olarak gösterilebilir. Bu dijital platformlara ulaşımın kolay olması da bir etken. Bir de önemli sinemacıların artık daha çok insana ulaşmak amacıyla bu dijital platformlara yöneldi. Sinema ve televizyon arasındaki ayrım kalktı. Hangi yapım sinemada hangi yapım televizyonda gösterilecek bu ayrım kalktı' şeklinde konuştu.